piątek, 24 maj 2019 10:30

Korzyści dla nauczyciela zawodu i uczniów płynące z wykonywania przez niego zawodu diagnosty pojazdów samochodowych

Jacek Kuniczuk - nauczyciel praktycznej nauki zawodu w Warsztatach Szkolnych Zespołu Szkół nr 1 w Hrubieszowie Jacek Kuniczuk - nauczyciel praktycznej nauki zawodu w Warsztatach Szkolnych Zespołu Szkół nr 1 w Hrubieszowie

Jestem nauczycielem praktycznej nauki zawodu w Warsztatach Szkolnych Zespołu Szkół nr 1 w Hrubieszowie. W zawodzie pracuję już 24 lata, szkolę młodzież w zawodach: Mechanik pojazdów samochodowych i Technik pojazdów samochodowych.

Po dwóch latach od podjęcia pracy postanowiłem rozszerzyć i wzbogacić swoje kwalifikacje o uprawnienia diagnosty do wykonywania badań technicznych pojazdów. Ukończyłem szkolenie i zdałem egzamin. Zostałem wpisany do rejestru diagnostów. Od tamtej pory wypełniam zadania związane z badaniami technicznymi pojazdów w szkolnej stacji kontroli pojazdów.

Opracowana praca skierowana jest przede wszystkim do uczniów, których kształcę w zawodach mechanika i technika pojazdów samochodowych. Ma na celu służyć pomocą w osiągnięciu celów dydaktycznych i wychowawczych.

Rozwój motoryzacji jest przejawem postępu technicznego charakterystycznego dla współczesnej cywilizacji i zjawiskiem przynoszącym ludzkości różne korzyści. Wraz z nim następuje wzrost natężenia ruchu drogowego, który w konsekwencji doprowadził do powstania społecznego problemu zagrożenia bezpieczeństwa oraz strat społecznych, które ponosimy w wyniku wypadków i katastrof drogowych. W rezultacie po naszych drogach poruszają się miliony samochodów, nie zawsze sprawnych technicznie. Skutki tego są przerażające – Polska należy do krajów o najwyższym wskaźniku wypadkowości i śmiertelności osób uczestniczących w wypadkach drogowych. Naturalne zużycie elementów układu powoduje, że pojazdy eksploatowane bez koniecznych obsług i napraw stwarzają duże niebezpieczeństwo na drodze. Wzrastająca liczba pojazdów wymaga usprawnienia systemu okresowych badań technicznych wykonywanych na stacjach kontroli pojazdów. Kontrola stanu technicznego pojazdów poruszających się po drogach jest bardzo ważna, ponieważ pozwala wyeliminować niesprawne pojazdy, które zagrażają bezpieczeństwu w ruchu drogowym oraz naruszają wymagania związane z ochroną środowiska.

W związku z tym jako nauczyciel przyszłych mechaników i diagnostów czuję się zobowiązany zająć się tym problemem, być może dzięki temu przyczynię się, chociaż w minimalny sposób do zmniejszenia liczby wypadków a co za tym idzie utraty zdrowia i życia kierujących pojazdami.

Diagnosta samochodowy - na czym polega ten zawód i jak zdobyć uprawnienia? Sytuacja stacji kontroli pojazdów w Polsce.

Jacek Kuniczuk diagnostaDiagnosta samochodowy jest wykwalifikowanym specjalistą, którego zadaniem jest rzetelna ocena stanu technicznego pojazdów. Zadanie to ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo na drogach, w związku z tym wymaga fachowego podejścia, wiedzy i ciągłego doszkalania się. Licencjonowanym diagnostą nie może zostać osoba przypadkowa. Zawód jest regulowany, a to oznacza, że kandydat musi spełnić szereg wymogów. W swojej pracy przedstawiam informacje na temat charakterystyki pracy diagnosty oraz uprawnień, jakie musi posiadać. Wyjaśniam również, dlaczego stan techniczny pojazdu jest tak ważny oraz jaki wpływ na stan techniczny pojazdów poruszających się po drogach ma rzetelność i sumienność wykonywanych badań diagnostycznych w Polsce.

Charakterystyka zawodu diagnosty.

Diagnosta zajmuje się diagnostyką pojazdów osobowych, ciężarowych, dostawczych i wszystkich innych, które na podstawie ustawy Prawa o ruchu drogowym zostały dopuszczone do ruchu drogowego.

Osoba na stanowisku diagnosty odpowiada za wykonywanie badań technicznych pojazdów, zajmuje się oceną stanu technicznego pojazdów bez ich demontażu lub z demontażem częściowym bez naruszania podstawowego funkcjonowania połączeń elementów. Do zadań diagnosty uprawnionego do wykonywania badań technicznych pojazdów należy:

  • przeprowadzanie badań technicznych pojazdów przy wykorzystaniu specjalnej aparatury techniczno-pomiarowej i metod badań określonych przez producentów pojazdów samochodowych ich układów i zespołów;
  • ocenianie stanu technicznego poszczególnych układów i zespołów pojazdów mechanicznych na podstawie analizy wartości parametrów stanu w porównaniu z wartościami parametrów podanych przez producenta w instrukcjach eksploatacji pojazdów;
  • określanie rodzaju i zakresu koniecznych napraw lub konserwacji pojazdu oraz sprawdzanie stanu technicznego pojazdu po wykonanej naprawie;
  • prowadzenie ewidencji przeprowadzonych badań technicznych pojazdów zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa w tym zakresie;
  • dbanie o powierzony sprzęt diagnostyczny, dokonywanie terminowej kontroli stanu technicznego sprzętu oraz jego pomiarów;
  • podejmowanie działań na rzecz budowania dobrego wizerunku stacji kontroli pojazdów;
  • budowanie bazy klientów stacji kontroli pojazdów,
  • aktywna współpraca z serwisem samochodów osobowych i użytkowych.

Kto może zostać diagnostą?

Diagnosta samochodowy Jacek KuniczukUprawnienia do wykonywania badań technicznych wydaje starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania, na podstawie wniosku kandydata. Osoba, która chce zostać diagnostą uprawnionym do wykonywania badań technicznych pojazdów musi (Ustawa z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym. Art. 84 (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137)):

- posiadać wymagane wykształcenie techniczne i praktykę; w zależności od posiadanego wykształcenia kandydat jest zobowiązany do odbycia praktyk:

- z wyższym wykształceniem technicznym o specjalności samochodowej zobowiązany jest odbyć 6-miesięczną praktykę;

- ze średnim wykształceniem technicznym o specjalności samochodowej zobowiązany jest odbyć roczną praktykę;

- z wyższym wykształceniem o specjalności innej niż samochodowa zobowiązany jest odbyć roczną praktykę;

- ze średnim wykształceniem o specjalności innej niż samochodowa zobowiązany jest odbyć 2-letnią praktykę.

Po zmianach dotyczących deregulacji zawodów (Ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych (Dz. U. z 2014 r. poz. 768)) zakłada się wliczenie do okresu praktyki także praktykę objętą programem studiów, pod warunkiem, że odbywana jest na podstawie umowy między uczelnią a stacją kontroli pojazdów lub innym podmiotem zajmującym się diagnostyką samochodową.

Odbyć wymagane szkolenie; szkolenia przeprowadzane są w różnych zakresach:

- szkolenie stopnia podstawowego dotyczące przeprowadzania okresowych badań technicznych pojazdów w zakresie sprawdzenia oraz oceny prawidłowości działania poszczególnych zespołów i układów pojazdu, w szczególności pod względem bezpieczeństwa jazdy i ochrony środowiska;

- szkolenie specjalistyczne w zakresie badania technicznego autobusu, którego dopuszczalna prędkość na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h;

- szkolenie specjalistyczne w zakresie przeprowadzania badań technicznych pojazdów przeznaczonych do przewozu towarów niebezpiecznych;

- szkolenie specjalistyczne w zakresie przeprowadzania badań technicznych pojazdów przystosowanych do zasilania gazem;

Informacja lokalna o zawodzie po deregulacji

- diagnosta uprawniony do wykonywania badań technicznych pojazdów;

- szkolenie specjalistyczne w zakresie przeprowadzania badań technicznych:

- związanych z badaniem pojazdów zarejestrowanych po raz pierwszy za granicą lub pojazdów nowego typu wyprodukowanych lub importowanych w ilości jednej sztuki rocznie,

- pojazdów skierowanych przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę, o ile wymagają specjalistycznego badania, oraz pojazdów, w których dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym,

- pojazdów marki "SAM" co do zgodności z warunkami technicznymi.

- okresowe doszkalania zawodowe diagnostów.

Zdać z wynikiem pozytywnym egzamin kwalifikacyjny. Egzamin przeprowadza za opłatą komisja powołana przez Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego.

Do wykonywania zawodu diagnosty konieczne jest również posiadanie prawa jazdy typu B (choć dodatkowe uprawnienia są mile widziane) oraz zdolności manualnych, które umożliwią dokonywanie badań i pomiarów. Diagnosta powinien również mieć zdolność obsługi komputera ze względu na to, że obsługa wielu urządzeń diagnostycznych tego wymaga, oraz rejestr badań również jest prowadzony w formie elektronicznej.

Stan techniczny pojazdów a bezpieczeństwo na drodze.

Stacja kontroli pojazdów HrubieszówNajważniejsze dla bezpieczeństwa samochodów jest to, aby wszystkie konstrukcje podzespołów pojazdów zostały zaprojektowane w taki sposób, aby kierowca mógł prawidłowo oraz bezpiecznie prowadzić pojazd. Prowadzenie samochodu polega przede wszystkim na dokonaniu wyboru kierunku jazdy. Służy do tego układ kierowniczy, który musi działać sprawnie. Dzięki układowi zmienia się położenie kół przednich zgodnie z wszelkimi, wykonanymi przez kierowcę ruchami kierownicy. Każdy układ kierowniczy w pojeździe musi spełniać określone wymagania. Następny element wpływający na bezpieczeństwo w samochodach stanowi zawieszenie pojazdu. Praca tego elementu samochodu ma za zadanie zapewnić komfort podczas jazdy, lecz również i bezpieczeństwo ruchu pojazdu. Działanie amortyzatorów wywiera bezpośredni wpływ na poziom bezpieczeństwa jazdy. Kiedy występujące drgania zawieszenia zostają stłumione niewłaściwie bądź też w zbyt małym stopniu, to w efekcie ulega również pogorszeniu zjawisko przylegania kół do nawierzchni drogi. Również zwiększa się znoszenie boczne samochodu podczas pokonywaniu zakrętów oraz znacznie wydłuża się droga hamowania. Bezpieczeństwo w kontekście układu hamulcowego wiąże się z tym, żeby, skuteczność podczas hamowania była tylko w małym stopniu uzależniona od obecnego stanu termicznego hamulców. Dlatego też, badania służące do sprawdzenia skuteczności prowadzi się nie tylko przy samych hamulcach „zimnych”, ale również i „gorących”.

Bezpieczne prowadzenie samochodu, związane ze stanem technicznym pojazdów, jest zależne również, do czego jednak wciąż niewielu kierowców obecnie przywiązuje należną uwagę, do doboru oraz stanu opon. Nawet najlepsze hamulce, czy nawet nowoczesny system ABS, jak również doskonałe technicznie zawieszenie nie jest w stanie zapewnić bezpiecznej jazdy, kiedy tylko na kołach znajdują się złe, nieodpowiednie, a przy tym często nawet i uszkodzone bądź po prostu zużyte opony. Takie zjawiska, jak znoszenie boczne pojazdu podczas zakrętu, czy również pogorszona przyczepność na śliskiej, niebezpiecznej nawierzchni, a także odporność na tzw. „aquaplaning”, czyli ujmując to inaczej, zjawisko powstawania klina wodnego na samym styku koła z daną nawierzchnią, w końcu i sama droga hamowania są uzależnione bezpośrednio od specjalnego współczynnika tarcia oraz kształtu bieżnika, czy też poszczególnych właściwości mieszanki gumowej bądź elastyczności opony. Jazda w okresie zimowym wymaga zastosowania opon o bardzo głębokiej rzeźbie bieżnika, wykonanego z mieszanki gumy, która pomaga utrzymać poziom elastyczność w bardzo niskich temperaturach, jednocześnie zapewniających im stosunkowo wysoki współczynnik tarcia pomiędzy bieżnikiem, a daną nawierzchnią drogi. Opony letnie powinny cechować się przede wszystkim bardzo dużą powierzchnią styku bieżnika z nawierzchnią drogi, a także niskimi oporami toczenia, również powinny zapewnić szybkie usuwanie nadmiaru nazbieranej wody spod bieżnika, podczas opadów deszczu.

Wypadki drogowe.

Diagnosta Jacek KuniczukBadania prowadzone z zakresu wypadków drogowych polegają przede wszystkim na sukcesywnej analizie wszelkiego rodzaju towarzyszących wypadkom okoliczności, jak również miejsca oraz stopnia uszkodzeń pojazdów. To dzięki temu istnieje możliwość wskazania sprawcy zdarzenia. Z danych, jakie zostały zgromadzone przez Komendę Główną Policji bezpośrednio wynika, iż ogólna liczba wypadków drogowych pomimo tendencji malejącej wciąż utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie. Przyczyną zaistniałej sytuacji jest fakt, iż liczba samochodów poruszających się po polskich drogach wzrosła.

Pomimo tego, iż w statystykach policyjnych liczba wypadków spowodowanych złym stanem technicznym jest bardzo niewielka i są to małe liczby, problem ten jest znacznie większy. Liczby te nie oddają skali problemu. W wielu przypadkach przyczyna wypadku zostaje zaklasyfikowana jako niedostosowanie prędkości do warunków panujących na drodze, bo po prostu nie ma pieniędzy oraz dostatecznej liczby laboratoriów na szczegółowe badania powypadkowe i po kolizyjne. Jak podkreślają eksperci, w efekcie również kierowcy nie zdają sobie sprawczej skali tego problemu, a to powoduje lekceważące podejście do problemu. Szczególnie w przypadku niedoświadczonych, młodych kierowców, którzy siadając za kierownicę często leciwych samochodów, bez żadnych zahamowań przekraczają granicę swoich umiejętności i możliwości samochodu.

Wśród najważniejszych przyczyn wypadków, będących ściśle związanych z niewłaściwym stanem technicznym samochodów, stanowiły braki istniejące w oświetleniu pojazdu, nieprawidłowościach w stanie opon, nieprawidłowościach występujących w układzie kierowniczym oraz hamulcowym.

Zły stan techniczny pojazdów poruszających się po polskich drogach spowodowany jest bardzo często faktem, że pojazdy te są stare i długo użytkowane bez odpowiedniej dbałości o stan techniczny. Po polskich drogach może obecnie jeździć nawet kilkanaście tysięcy samochodów, które powinny zamiast być w użyciu, stać na niemieckich złomowiskach. Często użytkowanie takich pojazdów w bezpośredni sposób zagraża zarówno życiu, jak i zdrowiu nie tylko kierowcy, ale pasażerów czy też osób postronnych. Niemiecka policja oszacowała, że tylko z Niemiec, w sposób nielegalny, wywieziono praktycznie co dziesiąty z liczby nawet 500 tys. blisko ponad 10-letnich, używanych samochodów, które były złomowane w ramach realizacji rządowego programu dotyczącego wspierania zakupienia w tym kraju nowych aut. Auta te zazwyczaj trafiały do takich państw: Polska, Czechy, Rosja, kraje afrykańskie.

Obecnie ogólna liczba wypadków samochodowych i ponoszonych ofiar śmiertelnych w Polsce nieznacznie spada, jednak zdaniem ekspertów wiąże się to bezpośrednio raczej, z poprawiającym się stanem polskiej infrastruktury drogowej w ostatnim czasie, a także licznie prowadzącymi kampaniami promującymi powszechnie społeczeństwu bezpieczne zachowania na drodze. Stan techniczny samochodów wciąż nieustannie pozostawia wiele do życzenia.

 

Rzetelność wykonywania badań technicznych pojazdów przez diagnostów.

Kontrola stanu technicznegoTen punkt w swojej pracy uważam za bardzo ważny, ponieważ z mojego doświadczenia i obserwacji wynika, że prawidłowość i rzetelność przeprowadzanych przez diagnostów badań pozostawia wiele do życzenia. Dlatego jako nauczyciel zawodu staram się kłaść duży „nacisk” na ten problem w przekazywaniu uczniom wiedzy na zajęciach.

Rola rzetelnej diagnostyki jest nie do przecenienia. Obecnie kontrolę nad stacjami diagnostycznymi sprawują starostwa. Niestety, przeprowadzona w 2017 roku przez NIK kontrola wykazała znaczne uchybienia w funkcjonowaniu tych miejsc. Specjaliści zwrócili uwagę na problem rozproszenia odpowiedzialności, braku centralnej ewidencji diagnostów oraz braku wymagań podnoszenia kwalifikacji specjalistów.

W związku z tymi problemami wzmocniły się kontrole stacji diagnostycznych. Pojawiły się również dla diagnostów samochodowych, którzy dopuścili się poważnych uchybień w październiki 2018 roku Rada Ministrów przyjęła projekt reformy systemu badań technicznych pojazdów, w którym planowane jest stworzenie centralnego organu, któremu podległe byłyby wszystkie stacje kontroli. Jeszcze dwie dekady temu bardzo popularną patologią wśród diagnostów było podbijanie przeglądów samochodom, które nigdy nie powinny trafić na drogi. Aby wyeliminować proceder, ustawodawca zwiększył zakres odpowiedzialności mechanika zatrudnionego przez stację kontroli pojazdów oraz obwarował wszelkie uchybienia poważnymi konsekwencjami służbowo-karnymi. Czy zaostrzenie przepisów było konieczne? Prawdopodobnie tak. Bez tego walka z nieprawidłowościami podczas przeglądów technicznych mogłaby nie być taka skuteczna.

Kształt obowiązujących regulacji prawnych sprawia, że diagnosta bierze na siebie ogromną odpowiedzialność. Nie można mieć jednak o to pretensji. Pieczątka i podpis mechanika w dowodzie rejestracyjnym muszą dawać gwarancję jakości. Jeżeli nie znajdują pokrycia w stanie faktycznym, poświadczający nieprawdę musi ponieść konsekwencje. Jako że diagnosta jest osobą cieszącą się publicznym zaufaniem, te powinny być naprawdę poważne i dotkliwe. Takie na szczęście są.

Ocena stanu technicznego pojazdUW sytuacji, w której mechanik przeprowadził przegląd techniczny niezgodnie z określonymi przepisami lub dokonał wpisu w dowodzie rejestracyjnym niezgodnego ze stanem faktycznym, w pierwszej kolejności straci uprawnienia do wykonywania zawodu. Decyzję taką może podjąć starosta. Podstawą wykluczenia z kręgu diagnostów powinna być wcześniejsza kontrola. Jako że mechanik rażąco naruszył zasady etyki zawodowej, nie będzie mógł starać się o odzyskanie uprawnień wcześniej niż po upływie pięciu lat. Czas wyłączenia liczy się od dnia, w którym decyzja starosty stała się ostateczna. Niezależnie od rozstrzygnięcia starosty organy ścigania mają możliwość wszczęcia postępowania karnego. Diagnosta może być objęty dwoma zarzutami. Przede wszystkim zostanie oskarżony o dopuszczenie do ruchu pojazdu w stanie zagrażającym bezpieczeństwu. Przypadek ten dotyczy nie tylko sytuacji, w której mechanik wystawi dokumenty bez skontrolowania stanu auta. Pod złamanie art. 179 Kodeksu karnego można podciągnąć nawet świadome zaniedbanie polegające na przymknięciu oka na pewne niesprawności samochodu. Najgorszy scenariusz zakłada, że dodatkowo diagnosta zostanie oskarżony o przyjęcie korzyści majątkowej. Łapówka w połączeniu z umyślnym zaniedbaniem sprawi, że mechanik nie ma co liczyć na pobłażanie ze strony sądu. Jak wysoka może być kara? Zakaz wykonywania zawodu lub odebranie uprawnień oraz grzywna są najdelikatniejszymi z represji. Na mocy wyroku były diagnosta może podlegać nawet karze pozbawienia wolności. Maksymalny okres pobytu w zakładzie karnym to 5 lat.

Podsumowanie.

Jak wykazano powyżej, rzetelnie przeprowadzona kontrola stanu technicznego samochodu jest niezwykle ważna jako działanie mające wpływ na zwiększenie bezpieczeństwa na drodze. Wprowadzenie odgórnie kontrole i zmiany w systemie funkcjonowania stacji diagnostycznych dążą do poprawy ich skuteczności.

Wymagający proces uzyskania uprawnień do wykonywania pracy diagnosty samochodowego jest konieczny, aby wykształcić potrzebnych w tym sektorze specjalistów. Pisząc swoją pracę i wykorzystując na swoich zajęciach edukacyjnych kształcąc i wychowując przyszłych mechaników myślę, że również w niewielkim stopniu przyczynię się, do zwiększenia bezpieczeństwa na drogach.

Artykuł przygotowany przez Jacka Kuniczuka, nauczyciela zawodu w Warsztatach Szkolnych Zespołu Szkół nr 1 w Hrubieszowie

Automoto

  • 1